سبک زندگی روشی است که افراد، گروه‌ها و ملت‌ها در هر جایی از کره‌ی زمین که هستند و هرسن و سالی که دارند چه پیر باشند چه جوان، از آن استفاده می‌کنند. که این امر در ابعاد جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی هر ملت شکل می‌گیرد. سبک زندگی به ویژگی‌های ساکنان یک منطقه در زمان و مکان خاص گفته می‌شود و شامل رفتارها و عملکردهای روزانه افراد در شغل، فعالیت، رژیم غذایی و سایر ابعاد زندگی آنها می‌شود.
در دهه‌های اخیر سبک زندگی به عنوان یک عامل مهم سلامتی، بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. میلیون‌ها انسان از یک سبک زندگی ناسالم پیروی می‌کنند، از این رو با بیماری‌های فراوان و حتی با مرگ روبرو می‌شوند؛ مواردی مانند بیماری‌های متابولیک و مربوط به متابولیسم بدن، مشکلات مفاصل و استخوان، بیماری‌های قلبی و کبدی، فشارخون بالا، اضافه وزن، خشونت و … می‌تواند ناشی از سبک زندگی ناسالم باشد.
افراد باید رابطه سبک زندگی و سلامتی خود را درک کنند و همیشه این امر را مورد توجه قرار دهند.
امروزه تغییرات زیادی در زندگی افراد بوجود آمده است. عواملی مانند سوءتغذیه، رژیم غذایی ناسالم، سیگار و مصرف الکل و مشروبات دیگر، مصرف بیش از اندازه مواد مخدر، استرس و… از موارد سبک زندگی ناسالم است که به عنوان روش غالب سبک زندگی بسیاری از افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه براین زندگی شهروندان با چالش‌های جدیدی مواجه است مانند اینترنت و شبکه‌های ارتباطی مجازی که دنیای ما را به سوی چالش بزرگی می‌برد و سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید می‌کند و سوءاستفاده از آن برای افراد مخرب است و سلامتی آنها را مورد هدف قرار می‌دهد.
بنابراین با توجه به پژوهش‌های شکل‌گرفته موجود، می‌توان گفت سبک زندگی تاثیر بسزایی بر سلامت جسمی و روانی انسان دارد.این تاثیرات دارای اشکال مختلفی هستند.خویشاوندی در بعضی از قومیت‌ها شکل غالب سبک زندگی است که باعث اختلالات ژنتیکی می‌شود اصلاح‌کردن آن عاملی بازدارنده برای کاهش میزان بیماری‌های ژنتیکی است.
در برخی کشورها، استفاده بیش از حد از مواد مخدر یک سبک زندگی ناسالم است. ایران یکی از 20 کشوری است که بیشترین درصد مصرف دارو را دارد. ایرانیان دارو را به مداخلات دیگر ترجیح می‌دهند 15 تا 40 درصد از داروهایی که استفاده می‌کنند داروهای بدون نسخه است؛ مسکن‌ها، قطره‌های چشمی، آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین مصرف را در کشور ایران دارند. درحالی که خودرمانی‌هایی همانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بر سیستم ایمنی بدن افراد تاثیر منفی دارند. اگر فرد تحت تاثیر عفونت قرار بگیرد آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان موثر نیستند. به طورکلی 10 درصد از کسانی که خودرمانی می‌کنند عوارض شدید و زیادی مثل مقاومت‌های دارویی را تجربه خواهند کرد و گاهی مواقع دچار حساسیت دارویی خواهندشد که این حساسیت دارویی اگر زیاد و شدید باشد منجر به مرگ فرد خواهدشد.
دسته‌بندی و متغیرهایی که بر سلامت و داشتن سبک زندگی سالم تاثیر دارند:
- رژیم غذایی و شاخص توده بدنی: رژیم غذایی بزرگترین عامل در سبک زندگی است و رابطه مستقیم و مفیدی با زندگی افراد دارد. رژیم‌های غذایی نامناسب و عواقب آن مانند چاقی مشکل رایج سلامت در جوامع مختلف است. سبک زندگی ناسالم را می‌توان با سبک زندگی شهری اندازه‌گیری کرد. سبک زندگی شهری منجر به مشکلات تغذیه‌ای مثل استفاده از فست‌فودها و غذاهای ضعیف و افزایش BMI بدن که باعث بیماری‌هایی مانند مشکلات قلبی وعروقی، بیماری‌های کبدی مانند کبد چرب می‌شود.
- ورزش: ورزش مداوم و روتین همراه با رژیم غذایی سالم و مناسب باعث افزایش سلامتی افراد می‌شود. برای درمان مشکلات سلامت عمومی و جسمی، سلامت روحی و روانی، ورزش باید در سبک زندگی افراد گنجانده شود که در برخی از مطالعات به رابطه سبک زندگی فعال همراه با ورزش با شادی و خوشحالی اشاره شده است.
- خواب: یکی از پایه‌های سبک زندگی سالم خواب است. اختلالات در خواب افراد پیامدهای متعدد اجتماعی، روحی و روانی، اقتصادی و سلامتی دارد. سبک زندگی ممکن است برخواب تاثیر بگذارد و خواب تاثیر زیادی در سلامت روانی و جسمانی افراد دارد.
- سوءمصرف مواد: اعتیاد نیز به عنوان یک سبک زندگی ناسالم در نظرگرفته می‌شود. سیگار کشیدن و استفاده از موادهای مخدر دیگر منجر به مشکلات مختلفی می‌شود و بیماری‌های فراوانی را برای افراد به همراه می‌آورد. بیماری‌های قلبی و عروقی، آسم، سرطان، آسیب مغزی. براساس مطالعات اخیر در ایران 43 درصد از زنان و 64 درصد از مردان از قلیان استفاده می‌کنند. یک مطالعه طولی نشان می‌دهد که 30 درصد از افراد بین 18 تا 65 سال به طور دائم سیگار می‌کشند.
- سوءمصرف دارو: مصرف دارو در ایران رایج است و به عنوان یک سبک زندگی ناسالم تلقی می‌شود. رفتارهای ناسالم در مصرف دارو عبارتند از: خوددرمانی، مصرف مشترک دارو، استفاده از داروهای بدون نسخه، تجویز بیش از اندازه دارو، تجویز تعداد زیاد از هر دارو ، داروهای غیر ضروری، بدخطی برخی از پزشکان در نسخه نوشتن، بی‌توجهی به مصرف داروهایی که باهم تداخل دارویی دارند و مصرف آنها خطرات زیادی برای افراد دارد، بی‌توجهی به عوارض خطرناک برخی از داروها، عدم اطلاع‌رسانی پزشک در مورد عوارض برخی از داروها.
- کاربرد فناوری های جدید: فناوری پیشرفته حیات انسان‌ها را تسهیل می‌کند. استفاده نادرست و بیش از حد از فناوری عواقب ناخوشایندی به همراه دارد. به عنوان مثال استفاده از رایانه و سایر وسایل تا نیمه شب ممکن است بر الگوی خواب تاثیر بگذارد و خواب را مختل کند. اعتیاد به استفاده از تلفن همراه با علائم افسردگی در ارتباط است.
- تفریح: اوقات فراغت یکی از عوامل فرعی سبک زندگی است. بی‌توجهی به اوقات فراغت می‌تواند عواقب منفی به همراه داشته باشد. با برنامه‌ریزی نادرست و اوقات فراغت ناسالم افراد سلامت خود را به خطر می‌اندازند.
- مطالعه: مطالعه تمرین روح است. قرار دادن مطالعه به عنوان عاملی در سبک زندگی، باعث سلامت جسمی و روانی افراد می‌شود. به عنوان مثال، شیوع زوال عقل مانند بیماری آلزایمر در افراد تحصیل‌کرده کمتر است. مطالعه باعث می‌شود روند زوال عقل کندتر شود.
عواملی که نام برده شد با سلامتی افراد ارتباط قوی دارد و افراد باید همه تلاش خود را به کار گیرند تا از سلامتی جسمی‌وروانی برخوردار شوند.
